2-jarige opleiding voor socio-emotionele leerlingenbegeleiders: 1ste jaar

De volledige opleiding bestaat uit 2 jaren van elk 10 dagen.

De opleidingsdagen zijn steeds gepland op dezelfde weekdag (maandag of vrijdag) zodat er met het opstellen van uurroosters rekening mee gehouden kan worden.

JAAR 1: ik als begeleider in relatie tot mezelf, de leerling, de ouders en de school.  Je krijgt een stevig basispakket mee en om (verder) aan de slag te gaan als socio-emotionele leerlingenbegeleider op school.

JAAR 2: verdieping van inhoudelijke expertise rond socio-emotionele thema’s.

INHOUD JAAR 1

Dag 1: grondhouding met klemtoon op erkennend luisteren

• Kennismaking
• Grondhouding als leerlingenbegeleider vanuit interactionele vormgeving (empathie en directiviteit, auhenticiteit, respect, dialogisch, veiligheid)
• Opbouw van gesprekstechnieken naar erkennend luisteren

Dag 2:IV-driehoek en hypothesemodel(Katrien)

• Kennismaking met de IV driehoek, de punten en de zijden en hun mogelijkheden en beperkingen
• Kennismaken met het hypothesemodel
• Het hypothesemodel leren hanteren als een middel om leerlingen in hun totaliteit te bekijken

Dag 3:ontwikkelingspsychologie (de noden die bij de leeftijd horen) en gesprekstechnieken (Katrien)

• Koppelen van de ontwikkelingspsychologievan kinderen aan passende gesprekstechnieken
• Gesprekstechnieken; parafraseren, spiegelen, passief en actief luisteren, doorvragen…
• Kennismaken met hinderpalen bij luisteren en de werking ervan
• Inoefening van de reeds geboden stof

Dag 4: Contextuele perspectief en gesprekken met ouders (Maarten)

• Inzichten uit de contextuele therapie toegepast op de leerlingenbegeleiding: werken met de vier dimensies, het begrip loyaliteit, de dynamische driehoek van groeiruimte
• Gespreksvaardigheden bij oudercontacten

Dag 5: Grenzen en zelfzorg (Maarten)

• Grenzen aan begeleiding: opdracht en draagkracht van de school en van de begeleider, hulpbronnen voor de begeleider, verschil tussen begeleiden en therapie…
• Hoe doorverwijzen?
• Zelfzorg als begeleider

Dag 6:Minder-verbale begeleidingstechnieken (Katrien)

• Hulpmidddelen en methodieken die extra handig zijn voor leerlingen 
  • Uit het basisonderwijs
  • of met een (talige of mentale) beperking
  • of die anderstalig zijn

   

Dag 7: Supervisie (Maarten en Katrien)

• Supervisie op basis van casusssen van deelnemers, gebruik makend van het hypothesemodel

Dag 8: Motiverende gespreksvoering

• Motivatie en leerbereidheid
• Het A,B,C van autonome motivatie, ook in begeleiding
• Hoe begeleid je jongeren naar gedragsverandering? 

   

  • de fasen van gedragsverandering
  • de stappen van motiverende gespreksvoering
  • van reflectie naar concrete actie

   

Dag 9: Overdrachtsmechanismen en zelfreflectie vanuit o.a. contextueel perspectief  (Katrien)

• Invloed van de eigen onverwerkte stukken bij het begeleiden van leerlingen. (Wat doet het met je, wat maakt het in de begeleider los?)
• Bewustwording van eigen perspectieven
• Positieve en negatieve overdracht bij leerlingen
• Positieve en negatieve tegenoverdracht bij de begeleider

Dag 10:  Afronding 1stejaar (Maarten en Katrien)

• Voormiddag: Moeilijke boodschappen brengen als begeleider
• Namiddag: Reflectie, integratie en afronding van jaar 1 

INHOUD JAAR 2

Dag 11: verdiepen van de grondhouding (Katrien)

• Herkennen van en rekening houden met gevoeligheden die kunnen leiden tot reacties van weerstand in gesprek met leerling, ouders, collega’s zoals schaamte, schuld en onmacht
• Inzicht in de mechanismen van schaamte, schuld en onmacht
• Oefenen van gesprekstechnieken en oefenen in aandachtig aanwezig zijn om weer tot verbinding te komen

Dag 12: begeleiden van leerlingen met faalangst (Maarten)

• Wat is faalangst en wat is het niet? Faalangst herkennen en bevragen
• Methodes inoefenen om faalangst te reduceren, gebaseerd op de ‘ingang’ van de leerling (zie IV-driehoek eerste jaar)
• G-denken, ademhalingsoefeiningen, visualisatie en ankertechnieken.

Dag 13: Suïcidepreventie (Maarten)

• Inzicht in het suïcidaal proces
• Leren bevragen van het suïcidaal proces, uitlokkende en remmende factoren
• Signalen herkennen, bevragen, risico-inschatting
• Stimulans tot draaiboek op school

Dag 14: Systemisch kijken (Katrien)

• De leerlingenbegeleider plaatst zich door zijn bijzonder taak op school ook op een andere manier naast zijn collega’s en tegenover de leerlingen. Wat is de plaats van de begeleider in het team?
• Kijken vanuit 3 systemische pijlers: iedereen hoort erbij, ieder heeft een plek in het geheel, de balans van geven en nemen
• Hoe kan de leerlingenbegeleider deel blijven uitmaken van een team wanneer hij informatie krijgt over collega’s?
• Tijdens deze dag wordt gewerkt met onderwijsopstellingen

Dag 15: Supervisie (Katrien en Maarten)

• Deelnemers brengen een casus in op basis van het hypothesemodel én op basis van overleg met een andere partij: collega, CLB-medewerker, directeur, ouders, ….

Dag 16: Wat als er meer aan de hand is? (Katrien)

• Onrustwekkende signalen over de thuissituatie
• Onrustwekkend gedrag bij de leerling
• Beknopte info over psychopathologie
• Volgorde: Herkennen, bespreekbaar maken, samenwerken met externen, doorverwijzen
• Opfrissing van het grenzenmodel van het 1stejaar

Dag 17: Omgaan met pestgedrag (Maarten)

• Pesten en soorten agressie
• Pesten als groepsgedrag
• Preventie: werken aan een hechte klasgroep (groepsdynamica)
• Curatief: no blame-methode leren kennen en inoefenen

Dag 18: Creatief oplossingsgericht (Katrien)

• Via creatieve en narratieve werkvormen 
• het zelf-oplossend vermogen van de leerling aanspreken en versterken

Dag 19: verdieping gespreks- en luistervaardigheden (Maarten)

• Meervoudig partijdig 
• Mindful luisteren 
• Luisteren met je lijf
• ‘Spreken met liefde, luisteren met compassie’

Dag 20: : Afronding  (Katrien en Maarten)

• Reflectie, integratie, evaluatie
• Uitreiking van het certificaat

Op het einde van de opleiding wordt een certificaat uitgereikt aan wie de volledige opleiding gevolgd heeft.

De kostprijs van €1190 is per jaar. (inbegrepen: hand-outs, drank, broodjeslunch, btw)

Casusvoorbeelden

Stella zit in het 5desecundair. Ze blijkt mikpunt van pesterijen geworden. Terwijl met de klas een no blame-aanpak wordt opgestart, heeft de leerlingenbegeleider gesprekken met Stella om haar te ondersteunen om zich iets assertiever op te stellen.  Dat lukt. Gaandeweg neemt Stella voor de eerste maal in haar leven iemand (de leerlingenbegeleider) in vertrouwen om te vertellen over een aanranding toen ze 13 jaar was.  Samen met Stella  en haar ouders wordt ook externe hulp ingeschakeld om dat onderliggende trauma aan te pakken. De leerlingenbegeleider blijft nog een tijdje verder werken aan de communicatie in de klas.

Trikke zit in het 4destudiejaar en weet soms met zichzelf geen blijf.  Hij heeft soms uitbarstingen van woede terwijl er weinig gebeurd lijkt te zijn.  Door gesprekjes met hem blijkt dat hij heel wat stress van thuis mee naar school neemt en dat zijn emmertje snel vol is door de spanning van thuis. Hierover wordt samen de ouders gesproken.  Elke ochtend mag Trikke op een ‘gevoelsthermometer’ bij de juf aanduiden hoe hij zich voelt.  Dat alleen al maakt hem terug vrolijker en rustiger in de loop van de dag. Er wordt ook afgesproken dat hij een kort time-out-momentje mag aanvragen als het nodig is.  Hij hoeft hier bijna nooit meer gebruik van te maken.

Thomas is 12 en bij verschillende vechtpartijen betrokken op school. De directeur heeft daarvoor een tuchtdossier opgestart en vraagt aan de leerlingenbegeleidster om te kijken of ze Thomas kan helpen om vechtpartijen te vermijden.  Ze werken samen aan aangeven en respecteren van grenzen.  

Fien is ontroostbaar.  Haar konijntje is gisteren gestorven.  De zorgjuf luistert en erkent haar verdriet.  Ze spreken af dat ze deze week elke middag samen een tekening maken voor haar gestorven konijntje.  Dat ziet Fien wel zitten.  Achteraf bleek dat de tekeningen haar ook hielpen om thuis over haar verdriet te vertellen.   

Salia is een tijdje afwezig geweest.  Nu ze wat achterstand voor wiskunde heeft opgelopen, blijkt er faalangst de kop op te steken.  De leerlingenbegeleidster leert haar enkele technieken aan waarmee zichzelf kan ontspannen op het moment dat faalangst opduikt.  Gaandeweg haalt ze haar achterstand op en blijkt ze met de faalangstreductie technieken ook voor enkele andere vakken hogere punten te halen. Omdat die punten nooit slecht waren, was het niemand opgevallen dat Salia al enkele jaren last had van faalangst.

Elly vraagt aan de leerlingenbegeleider om hem even te mogen spreken.  Wanneer ze samen zitten, trekt ze haar lange mouwen op.  Rond haar beide polsen zit een verband. “Omdat het me gisteren niet gelukt is, dacht ik dat er misschien toch nog een reden moet zijn om te leven, ik weet alleen niet hoe ik zelf uit de miserie geraak.” 

Allemaal voorbeelden uit het leven gegrepen (maar met een andere naam).  Allemaal situaties waarbij je als school dankbaar bent dat er een leerlingenbegeleider werkt die zich degelijk opgeleid voelt.